Deprem bölgesinde sürdürülebilir toparlanmayı destekleyecek 31 proje belirleyen Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), bu projelerin hayata geçmesi için 550 milyon dolarlık milletlerarası fon davetinde bulunuyor.
UNDP’den alınan bilgilere nazaran, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde UNDP, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği’nin (AB) takviyesiyle hazırlanan “Türkiye’de Sarsıntı Sonrası Toparlanma ve Yine İmar Değerlendirmesi (TERRA)” başlıklı raporda, afetin yarattığı hasar ve zararın 103,6 milyar doları bulabileceği hesaplandı.
Rapor, 20 Mart’ta Brüksel’de gerçekleştirilen ve Türkiye’de sarsıntı sonrası toparlanmayı desteklemek için 6,5 milyar dolar taahhüt edilen Milletlerarası Bağışçılar Konferansı’nda açıklandı.
31 PROJE UYGULAMA ÖNERİSİ
UNDP, raporun bulgularına dayanarak Türkiye’de zelzele sonrası sürdürülebilir toparlanma ve yine inşanın sağlanması için 31 proje uygulamayı öneriyor.
Bu projeler, “yeniden daha uygun inşa” kapsamında, konutlar ve altyapının fizikî olarak yine inşasının yanı sıra geçim kaynakları, kamu hizmetleri ve toplumsal hizmetlerin de canlandırılmasını hedefliyor.
UNDP, kelam konusu projelerin hayata geçirilmesi için milletlerarası topluluğa 550 milyon dolarlık fon davetinde bulunuyor.
‘BİR AN EVVEL OLAĞAN YAŞAMA DÖNMEYE MUHTAÇLIĞI VAR’
UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, hususa ait AA muhabirine yaptığı açıklamada, zelzelenin yarattığı yıkımın eşi gibisi görülmemiş boyutlarda olduğunu belirterek, “Bu nedenle, milletlerarası bağışçılardan da eşit derecede eşi gibisi görülmemiş taahhütler bekliyoruz. Tekrar inşa, salt tuğla ve harç değildir, hayatları ve geçim imkanlarını da içerir. İnsanların tertipli gelir getiren inançlı istihdama, sıhhat hizmetleri ve eğitim üzere kamu hizmetlerine, alışveriş, dinlenme ve toplumsallaşma imkanlarına, yani bir an evvel olağan yaşama dönmeye gereksinimleri var” diye konuştu.
Vinton, UNDP olarak bölgede, toparlanma ve tekrar inşa uğraşlarının merkezine insanı koyan projeler üzerinde çalışmaya devam ettiklerini bildirdi.
4 PROJE ENGELLİ BİREYLER İÇİN
UNDP’nin zelzele bölgesinde sürdürülebilir toparlanma için önerdiği 31 proje, 4 ana başlık altında toplanıyor.
Bunlardan birincisi olan hükümet liderliğindeki toparlanma planlaması başlığındaki 5 proje, bilgi ve uyum merkezlerinin kurulması yoluyla iştirakçi yönetişimin ve barışçıl toparlanmanın desteklenmesi, sarsıntı sonrası durumlarda insan haklarının korunmasının güçlendirilmesi ve bilgi yönetişimi yoluyla faal yardım ve hizmet planlaması alanlarına odaklanıyor.
Kritik altyapının onarımı ve kültürel mirasın korunması başlığı altındaki 12 proje, sarsıntı sonrası sürdürülebilir toparlanma için kültürel mirasın onarımı, enkazın sürdürülebilir idaresi, atık ve su arıtma idare sistemlerinin onarımı, doğal varlıkların ve geçim kaynaklarının rehabilitasyonu, sıfır emisyon binalarla yine inşayı içeriyor.
Geçim kaynakları ve sosyoekonomik güzelleşmenin desteklenmesi kapsamındaki 10 projeyle, acil istihdam ve kritik geçim kaynakları altyapısının rehabilitasyonu yoluyla etkilenen bölgelerde ekonomik faaliyetlerin süratli bir halde başlatılması, küçük işletmelerin toparlanması ve yerinden olan çalışanların iş hayatına tekrar entegre edilmesi hedefleniyor.
Kırılgan kümelerin desteklenmesini hedefleyen 4 proje ise engelli bireylerin toplumsal ve yasal olarak desteklenmesi, depremzedelere ruhsal takviyenin artırılması ve sarsıntıdan etkilenen toplulukların dayanıklılığının artırılmasına odaklanıyor.
3,3 MİLYON İNSANI YERİNDEN ETTİ
Söz konusu projelerin nasıl uygulanacağı ve yatırım maliyetlerine ait ayrıntılı bilgiler, UNDP’nin internet sitesinden paylaşılacak.
Türkiye’de 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar 50 binin üzerinde can kaybına yol açarken, UNDP bilgilerine nazaran zelzele 3,3 milyon insanı yerinden etti.
Deprem sonrası, 301 bin binanın yıkık, acil yıkılacak durumda ya da orta hasarlı olduğu tespit edildi. (AA)