Antalya Müzesi’nde oluşturulan özel alanda sergilenen Tunç boğa arabası (2 adet), Roma devri askeri diploma, Neolitik Hacılar Ana Tanrıça figürü, Urartu periyodu terakota vazo, Roma devri bronz büst taçlı erkek başı, Kilia tipi mermer idol, Hydai Antik Kenti kökenli oinokhoe, Çatalhöyük kökenli taş heykelcik, Roma devri tetrarkh heykel başı, Perge Tiyatrosu’ndan heykel başı, Bubon bronz kol ve Septimius Severus heykeli, ziyaretçilerin ilgisini çekti.
Manhattan Bölge Savcılık Ofisi, Amerikan İç Güvenlik ve İstihbarat Ünitesi (HSI) ile geliştirilen iş birliğinin başarılı sonucu olarak iadesi sağlanan kültür varlıklarının, çok nitelikli eserler olduğuna dikkati çeken Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, şöyle konuştu:
“Bunlardan Perge Antik Kenti’mizden çıkarılmış iki heykele ilişkin başlar, bilim insanlarınca yapılan değerlendirmelere nazaran M.S. 3’üncü yüzyılda yontulmuştur. Kelam konusu heykellerin gövdelerinin daha erken devirlerde işlenmiş olduğu ve imparatorları tasvir ettikleri, başların ise geç antik çağda yine çalışıldığı anlaşılmıştır. Bu başlar uzun yıllardır yurt dışında, iki farklı koleksiyonda bulunuyordu. Bunların kazılardan çıkan hangi gövdelere ilişkin olabileceğine yönelik daha evvel yapılan çalışmalar ışığında araştırmalarımızı sürdürüyoruz. Bu araştırmalar bu yapıtlardan şu an için biri hakkında net bir sonuç verdi. Antalya Arkeoloji Müzesi uzmanlarımız ile Antalya Onarım ve Konservasyon Laboratuvarı uzmanlarımız yaptıkları çalışmalar sayesinde ABD’den iadesi sağlanan heykel başlarından birincisini gövdesiyle birleştirdiler. Bu sayede bugün bu yapıtı bir bütün olarak görebiliyoruz.”
İadesi sağlanan eserler hakkında gerçekleştirilen soruşturma kapsamında hafriyat kayıtları, hafriyat envanteri ve belgelemelerin evrak açısından son derece belirleyici olduğuna dikkat çeken Ersoy, “Bir öteki yapıtımız ise 1960’lı yıllarda çok ağır kaçak hafriyata maruz kalan Baubon Antik Kenti kökenli Septimius Severus heykelidir. Geçen yıl iadesini sağladığımız ve yeniden birebir alandan yasa dışı olarak götürülmüş olan Lucius Verus heykelimizde olduğu üzere, yapıtın kuralı, düsturu üzerindeki yazıt ve ayaklarının oturması için hazırlanmış yuvaların ölçüsünün tutarlılığı ve bir kaçak kazıcının günlüğündeki tabirler öne çıkan delillerimiz ortasında bulunuyor” diye konuştu.
Ersoy, bu yapıtın soruşturma safhasındaki en değerli desteklerin Prof. Dr. Jale İnan ve Gazeteci Muharrir Özgen Acar tarafından 1970’lerden itibaren gerçekleştirilen araştırmalar olduğunu lisana getirdi.
Getirilen eserler ortasında, tek üretim merkezinin Manisa’nın Kulaksızlar köyü olduğu bilinen, 6000 yıllık bir de Kilia tipi idol bulunduğuna işaret eden Ersoy, şunları söyledi:
“Benzer bir Kilia İdolü için ABD Hukuk Mahkemeleri nezdindeki savaşımız devam ediyor. ‘Büst Çelenkli Bronz Portre’ de ülkemiz kültürel mirası açısından büyük değeri olan bir yapıttır. M.S. 3’üncü yüzyıla tarihlenen yapıtın, bir imparator kültü rahibi olabileceği yahut yarışları düzenleyen bir şahsa ilişkin olabileceği düşünülüyor. Batı Anadolu kökenli olduğu stilistik olarak belirlenen büstün iadesinde ilişkin olduğu bölgede meydana gelmiş kaçak hafriyat ve gibisi isimli kayıtların ayrıntılı olarak derlenmesi ve incelenmesi ile bilimsel raporlar tesirli olmuştur.”
ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake de “Yıllar sonra buradalar, ilişkin olduğu yerdeler. Ülkelere döndürülen bu kültür varlıklarıyla ilgili olarak biz Türkiye’nin kültür varlıklarına son derece hürmet duyduğumuzu bildirmek isteriz. Anadolu’ya ilişkin olan eşsiz eserler o denli ya da bu türlü ilişkin oldukları yere, yuvalarına geri dönecektir. Bu varlıklardan kimileri yağmalanarak uzaklaştırıldığını biliyoruz. Bu kesimlerin buraya dönmesi çok değerlidir. ABD ve Türkiye bu alanda işbirliğini devam ettiriyor. Yağmaya, kültür varlıkların kaçırılmasına karşı savaşıyoruz. Yapıtların tekrar ülkelerine dönmesiyle ilgili gerekli baskıyı kurmaya çalışıyoruz” sözlerini kullandı. (AA)