Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ulusal Hastalık Denetim Tedbire Merkezince yapılan araştırmayla, plastik eserlere maruziyet sonucu, anne sütünde, plastik unsura sertlik ve saydamlık katan, bilhassa plastik su şişelerinde kullanılan Bisfenol A (BPA) isimli kimyasal bulunduğu belirtildi.
Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Şahin, AA muhabirine, oyuncaklar, poşetler, saklama kutuları ve çeşitli konut eşyaları başta olmak üzere hayatın birçok alanında kullanılan plastiklerin sıhhat üzerindeki tesiri hakkında bilgi verdi.
Plastiklerin içerisinde en az bin kadar kimyasal bulunduğuna dikkati çeken Şahin, bunların en az 15’inin hormonlar üzerinde tesirli, endokrin bozucu kimyasallar olduğunu anlattı.
Şahin, bisfenoller ve fitalatların en ziyanlı endokrin bozucu kimyasallar olduğuna işaret ederek, Bisfenol A’nın plastik hususa sertlik ve saydamlık kattığını ve bilhassa plastik su şişelerinde kullanıldığını, fitalat olarak isimlendirilen kimyasallarla da plastiğe esneklik kazandırıldığını belirtti.
Bisfenol A isimli kimyasalda yer alan yapının östrojen ile tıpkı olduğunu anlatan Şahin, “Bu yapıyı içeren tüm kimyasallar, östrojen reseptörüne bağlanarak genleri aktive eder. Bisfenol A maruziyeti metabolik sendrom, diyabet, obezite, kısırlık, hiperaktivite, prostat ve göğüs kanseri, hipofiz bozuklukları üzere birçok hastalık ile ilişkilendirilmektedir.” dedi.
Şahin, fitalatların da üreme sistemi bozuklukları, düşük sperm sayısı, kısırlık, göğüs, prostat ve testis kanserleri gelişiminde tesirli olduğunun altını çizdi.
Plastiklerin, diş dolguları, biberon, plastik su şişeleri, konserve dış yüzeyi ve tabaklarda da kullanıldığını lisana getiren Şahin, şunları kaydetti:
“Plastiklerin, bilhassa asitli eserlerde, domates ve asitli içecekler üzere besinlerde çözünme ihtimali yüksektir. Ulusal Hastalık Denetim Tedbire Merkezinin yaptığı çalışmalarda Amerikalıların yüzde 93’ünün idrarında Bisfenol A saptandığı hatta anne sütünde de yüksek ölçüde Bisfenol A ve öbür endokrin bozucular bulunduğu tespit edildi. Çünkü BPA, plasentayı geçiyor ve fetusu etkileyebiliyor. Gebelik sırasında sıçanlarda düşük dozlarda BPA maruziyetinin doğum sonrası beyin gelişimini etkilediği gösterildi. Ayrıyeten öbür bir çalışmada iştahı arttırarak obeziteye yol açabileceği rapor edildi.”
Başka bir çalışmada yiyecek paketlenmesinde ve günlük bakım eserlerinde ağır olarak kullanılan fitalatların tesirinin incelendiğini tabir eden Şahin, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bunun sonucunda da fast food tüketen, yemeklerini dışarıda restoranlarda yiyen bireylerde daha yüksek fitalat seviyeleri saptandı. Bu, en fazla burger ve sandviç çeşidi tüketim yapan şahıslarda bulundu. Plastiklerin erkeklik hormonunun üretimini azaltarak hormon bozucu olarak tesir ettiği de belirlendi. Fitalatların, erkeklerde sperm sayısında azalmaya neden olduğu, erken yaşta fitalat maruziyetinin bir sonraki kuşaktaki üreme kabiliyetinde azalmaya yol açtığı belirlendi.”
BUZDOLABI POŞETİ YA DA FIRIN POŞETLERİNE DİKKAT!
Prof. Dr. Şahin, asitli tüm içeceklerde bol ölçüde BPA, yağlı, kalorili eserlerde ise daha yüksek fitalat bulunduğu ikazında bulundu.
Yiyeceklerin plastik poşetlerde saklanmasının uygun olmadığını vurgulayan Şahin, şöyle konuştu:
“Organik bir eser de olsa tüketilecek yiyeceğin plastik içerikli bir kaba konulmasıyla bu hormon bozucu kimyasallar besine geçiyor. Buzdolabı paketleri ve plastik pişirme paketleri bu riski barındırmaktadır. Sıcak kahve ya da çay imalinde kullanılan eserlerin plastik içerikli olması halinde kimyasallar içeceklere nüfuz etmektedir. Ekmeklerin birçok naylon paketlenmeye maruz kalmaktadır. Bu da risk taşımaktadır.”
DENİZ CANLILARINDA MİKROPLASTİK BULUNDU
Şahin, naylon ve sentetik dokuma eserlerinin yanı sıra başka plastik eşyalardan parçalanarak oluşan çok küçük plastik kesimlerin ise “mikroplastikler” olarak isimlendirildiklerini belirtti.
Ev tozu, cilt bakım eserleri, diş macunu üzere çeşitli yollarla mikroplastiklere maruz kalındığını lisana getiren Şahin, “New York Fredonia Üniversitesi’nden Dr. Sherri A. Mason tarafından yapılan çalışma sonucunda, günlük kullanılan plastik su şişelerinin yüzde 93’ünde çok küçük plastik modülleri tespit edildi.” diye konuştu.
Nanoteknoloji sayesinde kullanılan nanobileşiklerin de bedene çeşitli yollarla girip sıhhati vakitle makûs etkileyebileceğini aktaran Prof. Dr. Şahin, “Şu etapta nanoteknoloji ile yapılan beyaz eşyalar, güneş kremleri ve kozmetik eserler bulunuyor.” dedi.
Prof. Dr. Şahin, plastik eserlere karşı toplumsal farkındalığın artırılması ve plastik oyuncaklarla ilgili acil tedbir alınması gerektiğini tabir ederek, bahsin okullarda müfredata dahil edilmesinin yararlı olacağını belirtti.
‘YAPIŞMAZ, BOYA TUTMAZ’ YAZIYORSA DİKKAT
Balıkların bilhassa iç kısmının çıkarılması ve midye üzere eserlerin az tüketilmesi ikazında bulunan Şahin, “Biyolojik çözülebilen polimerler üretilmeli ve plastikler kimi durumlarda yasaklanmalı. Bilhassa çocuk, hamile ve riskli popülasyon ile teması kesilmeli. Bir eserde ‘yapışmaz, boya tutmaz’ üzere tanıtımlar dikkat uyandırmalı ve kesinlikle eserin içeriğine bakılmalı.” değerlendirmesini yaptı.
Konserve ve hazır işlenmiş besin tüketiminin azaltılması ve mevsiminde taze yiyeceklerin tüketilmesi, mesken yemeklerine yük verilmesi, bilhassa gebelik periyodunda kozmetik kullanımından kaçınılması gerektiğini anlatan Şahin, plastiklerden uzak durulması gerektiğini bildirdi.
AA
