İran, çok ucuz petrolün istenmeyen sonuçlarıyla boğuşuyor. Yetkililer, yakıt fiyatlarını litre başına 0,03 dolara indiren maliyetli sübvansiyonları kaldırma baskısı altında.
Türkiye’de vatandaşlar gün çok artırım gelen ve git gide kıymetlenen akaryakıttan yakınırken komşu İran hükümeti çok farklı bir problemle karşı karşıya: Çok ucuz petrol…
Ağır devlet sübvansiyonları nedeniyle akaryakıt fiyatları İran’da litre başına yalnızca 0,03 dolardan (0,8 TL) başlıyor. Bu sayı ABD’de 1,10 dolar, İngiltere’de ise 1,88 dolar. Türkiye’de ise yeni fiyatlarla akaryakıt 1,40 dolar düzeyinden satılıyor.
Ancak İran’daki çok ucuz pompa satış fiyatı, ithalatın artması nedeniyle devleti büyük ziyana sokuyor. Siyasetçiler ise halkı karşısına almamak için akaryakıt fiyatlarını artırmayı gündeme getirmeye çekiniyor.
YAPTIRIMLAR BÜYÜK SORUN YARATIYOR
FT’nin haberine nazaran, petrol zengini İran, ucuz petrol konusunda Libya ve Venezuela ile rekabet etse de yaptırımlar nedeniyle arz yalnızca yurtiçi rafinaj kapasitesiyle sonlu. Öte yandan İran Devlet Lideri Ebrahim Raisi ve hükümeti, ABD yaptırımlarının vurduğu bir iktisattaki sıkıntıları çözmek için çaba ediyor.
Artan talebin yarattığı sıkıntılar ise İranlı yetkilileri on yıl sonra birinci defa stratejik rezervlerini kullanmaya ve petrol ithal etmeye zorladı. İranlı yetkililer, rafine yakıt talebinin mart ayından bu yana beşte bir oranında arttığını, lakin rafinaj kapasitesi üzerindeki sınırlamaların daha fazla ham petrolü akaryakıta dönüştürmeyi engellediğini söyledi.
BÜYÜK ZARAR
İran’da ithal edilen akaryakıt, özgür piyasa fiyatlarından satın alınırken daha sonra tüketicilere çok daha düşük bir fiyattan sunuluyor. Bu da çok büyük bir mali kayba neden oluyor. Yaşanan bu fiyat baskısı nedeniyle İranlıların yıllardır alıştığı ultra ucuz akaryakıt devrinin sona ereceğinden kaygı ediliyor.
Milletvekili Mohammad-Reza Mir-Tajeddini bu hafta İran basınına yaptığı açıklamada, yakıt sübvansiyonlarının şu anda ülkenin toplam kalkınma bütçesinden üç kat fazla olduğunu, fakat kimsenin akaryakıt fiyatını yükseltme konusunda konuşmaya yürek edemediğini söyledi.
HÜKÜMET CÜRET EDEMİYOR
Yetkililer fiyatları en son 2019’da artırmış bu da halkın öfkesine sebep olmuştu. Memleketler arası Af Örgütü’ne nazaran, şiddetli sokak protestolarında 300’den fazla kişi öldürülmüştü.
Petrokimya bölümünde faliyet yürüten Hamid Hosseini, “Düşük petrol fiyatlarının mevcut durumu sürdürülebilir değil. Fakat hükümetin fiyatları artıracak siyasi cüreti yok. Tüketim artmaya devam ediyor ve hükümet ithalat yapıyor. Fiyatlar tıpkı kalırsa iki yıl sonra talebi yönetmek imkansız olacak” dedi.
